Буряад дэгэл жэлэй дүрбэн сагай ямар сагта үмдэхөөр хараалагданаб, тэрээнһээ боложо зунай, хабарай, намарай, үбэлэй гэжэ илгарна. Хүйтэнэй сагта үмдэгдэхэ дэгэл элдэб нооһотой — ута, богони, дунда зэргын – арһаар оёгдодог юм. Тэрээнһээ боложо, дэгэлэй доторнууд хуулидха, һагса, нэхы гэжэ илгарна. Мүн доторынь үргэлжэдөө арһаар оёгдоһон гү, али ганса сээжынь дотор арһаар оёгдоһонһоо боложо, хүжэ дотор, сээжэ дотортой дэгэл гэжэ илгарна. Дэгэлнүүд гэр тойронхи ажалдаа үмдэхөөр, үгышье һаа гоёжо, талаар гарахадаа үмдэхөөр хараалагдаһанһаа боложо, гэрэй ба гоёлой гэжэ илгарна. Буряад дэгэл түхэлөөрөө эрэ хүнэй, эхэнэр хүнэй гэжэ илгарна: эхэнэрэй дэгэл залгамал хормойтой юм. Үхибүүдэй һомон дэгэл басагадай гү, али хүбүүдэй гэжэ илгаагүй. Эхэнэрэй үмдэхэ дэгэл хадамда ошоогүй басагадай болон һамган хүнэй гэжэ илгаатай.